Problematyka niedostosowania społecznego i przestępczości budzi ciągłe zainteresowanie naukowców, praktyków oraz społeczeństwa w związku z nasilającą się fala tej przestępczości i brakiem skutecznych metod zapobiegania jej. Książka wychodzi naprzeciw tym zainteresowaniom, prezentując uwarunkowania zarówno zachowań prospołecznych, jak i antyspołecznych nieletnich na tle ich rówieśników ze szkół średnich i wolontariuszy. Dotychczasowe badania nad zachowaniami pro i antyspołecznymi prowadzone były dwutorowo i niezależnie od siebie, na różnych grupach badanych. Stanowiło to nadmierne uproszczenie tej problematyki, wskazując, że jedni zachowują się dobrze, a inni-źle. W rzeczywistości naszych zachowań nie można tak prosto klasyfikować. Uspołecznienie stanowi bowiem kontinuum, na krańcach którego znajdują się jednostki prospołeczne i antyspołeczne, a pomiędzy nimi osoby zachowujące się zarówno prospołecznie, jak i antyspołecznie. Takie właśnie ujęcie, ujawniające zarówno deficyty, jak i zasoby badanych adolescentów proponuję w książce. Umożliwia ono nie tylko dokładną diagnozę zjawiska przestępczości nieletnich, ale także formułowanie działań profilaktycznych i resocjalizacyjnych, które powinny opierać się na wiedzy o pozytywnych cechach i zachowaniach badanych. Część teoretyczna pracy przybliża prawne rozumienie pojęcia nieletni, zawiera także istoty zachowań prospołecznych i antyspołecznych oraz przegląd podstawowych teorii i badań poświęconych motywacji zachowań prospołecznych i antyspołecznych adolescentów. Część empiryczna zawiera charakterystykę motywacji zachowań prospołecznych i antyspołecznych nieletnich na tle uczniów ze szkół średnich i wolontariuszy ze względu na podstawowe cechy procesu motywacyjnego – kierunek i natężenie motywacji, a także analizę osobowościowych, środowiskowych i sytuacyjnych czynników motywacyjnych. Analiza prowadzona jest dwutorowo: 1) poprzez porównanie badanych grup (nieletni, uczniowie szkół średnich, wolontariusze) z uwzględnieniem płci badanych; 2) na drodze porównania grup wyodrębnionych ze względu na częstotliwość zachowań prospołecznych i antyspołecznych (antyspołeczni, prospołeczni, impulsywni, konformiści).